NON SEI cantos veciños e veciñas de Guitiriz pillaron o pasmo ao entraren no salón de Fina de Rivera, como era coñecida alí Josefa Rego, unha velliña pequena, alegre e afábel, que pasou os seus derradeiros anos na Coruña. Seguramente poucos, porque era de dominio público que gardaba o seu cadaleito na casa. Eu, ao botar en falta o seu andar miúdo pola estrada que divide en dúas a vila termal, preguntáballe por ela a unha sobriña política. Disto xa hai ben tempo e só me volvín lembrar cando lin a noticia.
A piques de chegar aos cen, regresou a Guitiriz, xa defunta, e cumpriu o desexo de ocupar o ataúde que preparara vinte anos atrás.
Non me sorprendeu a anécdota que tanto deu que falar en Galiza e alén do Bierzo. É curioso que a prensa foránea, a mesma que rara vez se refire á condición de galegos dos triunfadores ou triunfadoras en calquera actividade deportiva, científica ou artística, inclúa nos seus titulares este xentilicio. Hai que facer entender que somos un pobo estraño, supersticioso, atrasado, obsesionado co alén e outras lindezas así.
Pois non. Fina, simplemente, non quería deixar nada á improvisación. É evidente que lle gustaban as cousas ben feitas, que prefería non dar traballo e que vía a morte coa mesma naturalidade que a vida. O seu non era procrastinar, é dicir, deixar as cousas para despois. Tampouco delegar noutros o que quería decidir ela. Moi ben, estaba no seu dereito, eran a súa vida e a súa morte. Descanse en paz.
Mais, que non sirva de precedente, que a larganza das casas, sobre todo dos pisos, é a que é. Imaxinen o que sucedería se todo o mundo fixese o mesmo. Alén da macabra decoración, a morte ocuparía os espazos necesarios para a vida.
Que non sirva de precedente, aínda que haxa máis de un. Moito me parece que Fina endexamais soubo que tiña algo en común coa gran Sarah Bernhard, talvez a mellor actriz teatral de todos os tempos. Esta fermosísima muller (1844-1923), non só tiña o cadaleito na casa, senón que o levaba con ela nas súas viaxes e a miúdo durmía nel.
As razóns da francesa non terían moita semellanza coas da anciá de Guitiriz. A Bernhardt, ademais de pola súa arte, era coñecida polas súas excentricidades. A de viaxar en globo non foi maior que a de facer que lle construísen un ataúde luxosísimo tapizado de veludo violeta.
Para min que probou o receptáculo e viu que estaba cómoda. Non hai que esquecer que lle amputaran unha perna no ano 1915, a causa dunha caída no escenario, e que malia as dores de ósos seguiu actuando até a fin dos seus días. Os leitos duros son os recomendados para a columna. Aínda así, mellor non estrear antes da hora.
