Acceda a todos os contidos da última edición do suplemento 'Táboa Redonda'
A PRIMEIRA VEZ que che morre un amigo sabes que é unha casualidade macabra. A segunda vez, comprendes que a vida é conducir por unha estrada na que se che cruzará unha árbore cando menos o esperes. Pero cando se encadean a terceira, a cuarta e a quinta ocasións asumes que o único seguro é palparte corazón a cada espertar. O sábado pasado Xosé Luís Sucasas apagouse sobre a súa bicicleta. Sucasas era o escritor de Lalín que me facía rir cada mañá no Facebook co seu humor irrespectuoso. Este ano natural morréronme Sucasas e outros tres amigos. Todos a destempo. Agustín era o máis vello. 69 anos.
A vida ten comportamentos amables para que esquezamos a súa crueldade. O martes estaba regresando dunha instalación que Sara Coleman inaugurou na Capela de Santa María, en Lugo, cando vin un deses homes instalados nos seus 50 anos que se peitean con brillantina para evitar ducharse a miúdo. Sara foi deseñadora exitosa de roupa, triunfou nesa pasarela pola que se camiña e que patrocina unha marca de coches que rodan, Mercedes. Gustaríame terlle preguntado se a vestimenta do andante —camisa gris aberta, plumas azul e mochila negra— daba indicios de que fose feliz. Todos arrastramos o noso pasado.
O home camiñaba contra a media tarde. Eu víao formando unha liña recta cunha torre da catedral e coa lúa que se exhibía a destempo, coa luz do día aínda en escea. El parouse con determinación, quitou a mochila, estarricou brazo dereito para convertelo en escopeta e disparou coa man esquerda contra a lúa crecente.
Coleman contoume que a súa peza —unha pasarela de rede mariñeira pendurada sobre unha tonelada de sal mariño— está inspirada no Atlántico e nas estrelas nas que confían os navigantes. Poida que o home errante disparase contra a lúa por puro enfado co xeito no que o astro está guiándoo cara á desesperación. Cuerda puxo a un garda civil a descargar unha pistola contra o abrente en ‘Amanece, que no es poco’. Debe de estar aburrido de comentar esa película, pero o xoves reincidiu en Santiago.
Cando o home baixou a escopeta manual, acordei dos versos de Manuel Antonio: «Alén do mundo/ está o castelo de proa./ Hai un mariñeiro vello/ que vén de volta de todol-os naufraxios». Vou tratar de memorizar ese poema para distraerme desta pasarela de decesos que está atravesada no meu ano natural. Atopei os versos no manuscrito inédito de ‘De catro a catro’ que tanto coidaron Anxo Tarrío e Henrique Alvarellos para publicalo na editorial de Alvarellos. Unha delicia.
Quedei coa dúbida da felicidade do home errante, pero coa alegría da anécdota de Gaudí que me contou Sara Coleman. A artista explicoume que as súas redes da súa instalación caen en forma de bóvedas invertidas, como facía o arquitecto catalán cando as deseñaba. «Colgaba uns fíos de parede a parede, e poñía un espello para que os arcos fosen perfectos», describiume. Non estou certo de terlle entendido correctamente, pero a anécdota é suxestiva.
Sara Coleman aparcou o seu talento como deseñadora cansa da voracidade dos peixes grandes e un tranvía arramplou co talento de Gaudí.
O mércores e o xoves fixen dúas encamadas consecutivas e longas para ler a brillante ‘Cómo dejar de escribir’ (Anagrama), a última novela de Esther García Llovet. O protagonista é Renfo, o fillo de Ronaldo, «el gran Ronaldo, el mayor escritor latinoamericano de su generación, el Ronaldo de la chupa de cuero». Renfo camiña, desnortado como un vagamundo, por un Madrid veraniego en compañía dun exconvicto e dun parado eterno. Anda na busca dun manuscrito inédito do seu pai para cobrar un adianto polo texto en si e outro por un texto sobre como atopou o manuscrito.
Na súa viaxe polo ventre cálido da balea —que son todas as cidades do sur europeo durante o verán—, Renfo vaga coma un can de vertedeiro uliscando o orixinal de Ronaldo en coches roubados, festas cutres e bares sen cartel de horario. «Todos necesitamos a alguien a quien no mentir», sentenza nun momento calquera. El non ten.
A segunda parte do libro ábrese cunha cita quitada dunha entrevista que concedeu Roberto Bolaño hai catorce anos: «El mundo está vivo y nada vivo tiene tiene remedio, y esa es nuestra suerte». Bolaño tampouco tivo remedio, pero deixounos ‘2066’. Esa obra figura no andel dos ‘100 libros que debería ler antes de morrer’ xunto coa ‘A divina comedia’ de Dante e ‘Évame’ de Carlos Oroza.
Aínda me queda a esperanza de que apareza unha novela inédita do bo e xeneroso de Agustín, Agustín Fernández Paz. Hai tres anos el faloume dun proxecto sobre as protestas contra o intento de construír unha central nuclear na Mariña de Lugo. Sería quen de percorrer Vigo co ánimo alucinado de Renfo se tivese o menor indicio desa revelación.
