Once libreiros saíron á rúa e puxeron centos de libros ó sol, en castelán e en galego, e nalgunha outra lingua tamén
BADALADA. AMORODO. Xoaniña. Néboa. Lar. Feitizo. Encantábame aquel anuncio que hai anos recitaba fermosas palabras en galego ó tempo que a cámara se adentraba lentamente nunha paisaxe de bosque encantado ou sobrevoaba os acantilados de Fisterra e mailo seu romance co mar. E tamén aqueles concursos para elixir a verba máis sonora da lingua que se estenderon polos medios de comunicación e pouco e tamén nos colexios alá polo 2000 e nos que brotaban as cen maneiras de dicir que chove que só temos nós (orballo, dioivo, brétema) e os nomes con máis música das vilas galegas (Valadouro, Niñodaguia, Vichocuntín) e os verbos de namorar (aloumiñar, agarimar, arrolar) e as expresións tradicionais (outra vaca no millo, madialeva, o carallo vintenove). E tantos e tantos máis.
Conto isto polo silencio. Porque houbo unha época, non vai tanto tempo, na que os mellores debuxos animados tamén soaban na lingua da terra. E os rapaces bailaban rock en galego na hora da merenda. E outra na que agromaban polas rúas carteis con corazóns que convidaban a bicar, saltar, ligar, cantar, xogar ou vivir na lingua nai. Iniciativas enxeñosas e amorosas para reivindicar o sentimento polo idioma propio. Pero hoxe case non se oe o seu latexo tralos muros que levantamos para defendernos del.
Nas aulas, seica si, o seu ritmo semella academicamente bo. Os nenos aprenden a falalo, a escribilo. E logo chegan á casa ou saen ás rúas e aprenden a esquivalo. Disque o reservan para uns cantos lugares. Que non lle ven uso. Como á poesía ou ás nubes. Ou como os xornais de papel.
Conto isto pola apatía. Porque xa me preguntaron de novo por que me asomo a esta xanela nesta lingua. E porque concordo con iso de que temos un tesouro entre mans e non temos nin idea de disfrutalo, que di o novo presidente da RAG, Víctor Freixanes que cómpren políticas que boten a andar este legado entre a mocidade máis alá de espazos case que etnográficos e territorios de resistencia.
Conto isto polo silencio administrativo, pero polo ruído de fondo tamén. Porque amólame que se encaixe o galego no corsé estreito que ciñe á política. Porque a lingua non ten carné, nin cores nin lindes, nin rurais ou urbanos sequera. Nin é propiedade duns cantos, por moito que outros lle dean as costas. Aínda que o rexeitemos, segue sendo o noso tesouro.
E conto isto porque coido que sei quen ten a fórmula para a eterna xuventude do galego. Descubrina na casa, á hora da merenda e coa tele apagada. E de novo dei con ela esta fin de semana.
O pasado domingo adentrámonos nunha nova actividade que naceu á beira do Lérez para festexar o Día do Libro. Once libreiros saíron á rúa e puxeron centos de libros ó sol, en castelán e en galego, e nalgunha outra lingua tamén. Para que os nenos enredaran por alí houbo algo de música e un contacontos entre fíos e fíos de literatura. A fórmula funcionou de tal xeito que arredor daqueles palés de madeira convertidos en anaqueis de cores, achegáronse miúdos e maiores, que non dubidaron en coarse entre os seus ocos na procura do seu autor ou título preferido. A miña pequeniña, que ten dous anos e nome da terra, aledouse ó atopar ó Coello Branco, ou ó dar tamén cos Bolechas, e non dubidou en entoar a canción do Polo Pepe en canto chegou á altura daquel álbum de pasta azul, ou Picoti, picotá, ó pasar diante do conto do galo Cocorico.
Só uns días antes o meu fillo de catro anos chegara á casa nomeando cada un dos ósos do corpo ó son dunha cantiga que ten ás súas costas alomenos vinte anos. O esquelete, de Migallas, soa agora nos traxectos en coche ó cole e todos repasamos da omoplata ás dedas a un tempo.
A resposta téñena eles, os máis pequeniños, que o mesmo te poñen o día en cuestións de dinosaurios, que sin falar ben sequera xa cantan ben alto acordes da terra. A min, que queren, sóame moi ben esta música.
